วัดมหาธาตุวรวิหาร จังหวัดราชบุรี

พระมงคลบุรี พระศรีนัคร์ ประทับนั่งหันพระปฤษฎางค์ชนกัน

ที่ตั้งและสภาพทั่วไป           วัดมหาธาตุวรวิหาร ราชบุรี เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร เมื่อ พ.ศ.  2500  ตั้งอยู่ในเขตเทศบาลเมืองราชบุรี เลขที่  7  ถนนเขางู ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี อยู่ทางฝั่งด้านทิศตะวันตก (ฝั่งขวา) ของแม่น้ำแม่กลอง ในบริเวณที่ไหลผ่านตัวอำเภอเมืองราชบุรี มีอายุ  1,560  ปี มีเนื้อที่  161  ไร่เศษ   พื้นที่โดยรอบเป็นที่ราบลุ่ม มีลำคลองหลายไหลเชื่อมโยงกัน N. Nutnum. ( 2556).  วัดมหาธาตุวรวิหาร.  ค้นข้อมูล  17 ตุลาคม 2560 ,  จาก  http://ratchaburitemple.blogspot.com/.

        ประวัติความเป็นมา            วัดมหาธาตุวรวิหาร เดิมเรียกว่า วัดหน้าพระธาตุ หรือวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ สันนิษฐานว่า สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยทวารวดี ราวพุทธศตวรรษที่  15 -16  ไล่เลี่ยกับการสร้างเมืองเก่าราชบุรี  ในพุทธศตวรรษที่ 18 อิทธิพลจากพระพุทธศาสนานิกายมหายานจากกัมพูชาได้แพร่ขยายเข้ามาในพื้นที่เมืองราชบุรี จึงได้มีการก่อสร้างและดัดแปลงศาสนสถานกลางเมืองราชบุรีขึ้น ที่เรียกว่า ปราสาทในศิลปะเขมรหรือลพบุรีซ้อนทับ เพื่อให้เป็นศูนย์กลางของเมืองตามความเชื่อเรื่องจักรวาลของเขมร ต่อมาในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น (พุทธศตวรรษที่  19 – 20 ) ได้มีการสร้างพระมหาธาตุเป็นเจดีย์ทรงปรางค์แบบอยุธยาขึ้นเป็นประธานของวัด และมีการสร้างพระปรางค์บริวารขึ้น          เมื่อมีการย้ายราชธานีมาอยู่ที่กรุงธนบุรีและกรุงเทพมหานคร ทำให้เมืองราชบุรีได้รับผลกระทบจากภาวะสงครามระหว่างราชอาณาจักรสยามกับพม่า ด้วยอยู่ในเส้นทางเดินทัพ เนื่องจากอยู่ใกล้ราชธานีใหม่มากขึ้น ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชก...

โบราณสถานที่สำคัญ      1.  พระมหาธาตุ เป็นเจดีย์ทรงปรางค์สร้างด้วยอิฐละศิลาแดง ตั้งอยู่ด้านในสุดของพื้นที่ภายในกำแพงแก้ว ประกอบด้วยพระปรางค์ประธานที่อยู่กลาง สูง 30 เมตร ฐานเหลี่ยมด้านละ 33 เมตร ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ และปรางค์บริวาร 3 องค์ ด้านข้างทั้ง 3 ทิศ ได้แก่ ทิศเหนือ ทิศใต้ และทิศตะวันตก ส่วนทางด้านตะวันออกเป็นบันไดขึ้นสู่ช่องคูหาเข้าไปภายในองค์พระปรางค์ใหญ่ (ประพิณ ออกเวหา ,  2542,  หน้า 39)     2.  วิหารหลวง ตั้งอยู่ด้านหน้าพระมหาธาตุ (ด้านทิศตะวันออก) สร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ราวพุทธศตวรรษที่ 20 – 21 ฐานก่อด้วยศิลาแลงฉาบปูน พื้นวิหารปูด้วยอิฐ    มีแนวกำแพงอิฐก่อล้อมครึ่งหลังของวิหาร อยู่ด้านหน้าพระปรางค์ ด้านหลังวิหารหลวงแบ่งเป็นสองห้อง โดยมีผนังกั้นเสมอระเบียงคด ห้องด้านหลังมีพื้นที่แคบกว่าห้องด้านหน้า แต่ละห้องมีพระประธานหันหลังเข้ากำแพง ลักษณะเป็นวิหารนอกและในติดกันหลังเดียว                              ...

โบราณวัตถุชิ้นสำคัญ         ภายในวัดมหาธาตุวรวิหาร ปรากฏหลักฐานทางด้านโบราณคดี ประเภทโบราณสถาน และโบราณวัตถุที่มีคุณค่าทางโบราณคดี ประวัติศาสตร์ ศิลปะสถาปัตยกรรม และมีความสำคัญต่อประวัติพัฒนาการความเป็นมาของเมืองราชบุรีในสมัยโบราณ โบราณวัตถุเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของพื้นที่ในบริเวณวัดมหาธาตุวรวิหารและพื้นที่ในบริเวณใกล้เคียง ซึ่งตั้งอยู่ในพื้นที่เมืองราชบุรีสมัยโบราณที่มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าและได้รับอิทธิพลศิลปะเขมรในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16 – 18 และสมัยก่อนหน้านี้ในวัฒนธรรมทวารวดี ดังสรุปได้ดังนี้           1.  โบราณวัตถุในวัฒนธรรมทวารวดี                1.1  พระพุทธรูปปางแสดงธรรมทั้งสองพระหัตถ์ พระพุทธรูปองค์นี้ประดิษฐานอยู่ในระเบียงคดล้อมรอบปรางค์ เป็นพระพุทธรูปศิลปะทวารวดีมีมีขนาดใหญ่ สูงประมาณ 2 เมตร ปัจจุบันจัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี ลักษณะพระพักตร์ค่อนข้างกลม พระขนงโก่งต่อกันเป็นปีกกา และสันยกสูง พระเนตรเปิด เหลือบต่ำ พระนาสิก...