โบราณวัตถุชิ้นสำคัญ
โบราณวัตถุชิ้นสำคัญ
ภายในวัดมหาธาตุวรวิหาร
ปรากฏหลักฐานทางด้านโบราณคดี ประเภทโบราณสถาน และโบราณวัตถุที่มีคุณค่าทางโบราณคดี
ประวัติศาสตร์ ศิลปะสถาปัตยกรรม และมีความสำคัญต่อประวัติพัฒนาการความเป็นมาของเมืองราชบุรีในสมัยโบราณ
โบราณวัตถุเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของพื้นที่ในบริเวณวัดมหาธาตุวรวิหารและพื้นที่ในบริเวณใกล้เคียง
ซึ่งตั้งอยู่ในพื้นที่เมืองราชบุรีสมัยโบราณที่มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าและได้รับอิทธิพลศิลปะเขมรในช่วงพุทธศตวรรษที่
16
– 18 และสมัยก่อนหน้านี้ในวัฒนธรรมทวารวดี ดังสรุปได้ดังนี้
1. โบราณวัตถุในวัฒนธรรมทวารวดี
1.1 พระพุทธรูปปางแสดงธรรมทั้งสองพระหัตถ์
พระพุทธรูปองค์นี้ประดิษฐานอยู่ในระเบียงคดล้อมรอบปรางค์
เป็นพระพุทธรูปศิลปะทวารวดีมีมีขนาดใหญ่ สูงประมาณ 2 เมตร
ปัจจุบันจัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี ลักษณะพระพักตร์ค่อนข้างกลม
พระขนงโก่งต่อกันเป็นปีกกา และสันยกสูง พระเนตรเปิด เหลือบต่ำ พระนาสิกแบน
พระโอษฐ์หนา อันเป็นลักษณะแบบพื้นเมือง
พระเกตุมาลาเป็นต่อมนูน ขมวดพระเกศาใหญ่
พระเศียรพระพุทธรูปที่พบจากวัดมหาธาตุ
1.2 ธรรมจักร
ชิ้นส่วนขอบวงล้อธรรมจักร สลักจากหินปูนชำรุดแตกเหลืออยู่เพียงบางส่วนลวดลายบนชิ้นส่วนธรรมจักรนี้ประกอบด้วยลายก้านขดอยู่ระหว่างลายจุดไข่ปลาหรือลูกประคำเรียงต่อกันอีกชิ้นหนึ่งเป็นส่วนใกล้กับดุมล้อเป็นธรรมจักรแบบทึบ ตกแต่งด้วยลายก้นขดและลายเม็ดประจำ
1.3 ฐานธรรมจักร
ชิ้นส่วนฐานธรรมจักรสลักจากหินปูน
แต่เดิมคงเป็นทรงแท่งสี่เหลี่ยมที่มีด้านหน้าตัดด้านหนึ่งกว้างน้อยกว่าอีกด้านหนึ่ง
และขอบด้านข้างลาดลงด้านล่าง สภาพชำรุดแตกหักหายไป เหลืออยู่ประมาณครึ่งหนึ่ง
ธรรมจักรที่อยู่หน้าปรางค์ประธานทางทิศตะวันออก
โดยส่วนล่างที่เป็นฐานรองธรรมจักรเป็นของเก่า ส่วนตัวธรรมจักร มีส่วนบนบริเวณ 12
นาฬิกาเท่านั้นที่เป็นของเก่า ส่วนที่เหลือทำขึ้นทีหลัง
รูปชิ้นส่วนฐานธรรมจักร
รูปธรรมจักรภายหลังปฏิสังขรณ์
1.4 ระฆังหิน
ในวัดมหาธาตุมีระฆังหินเก็บรักษาไว้หลายชิ้น
นำมาจากวัดร้างหลายแห่งลักษณะเป็นก้อนหินธรรมชาติ
ส่วนใหญ่จะมีรูปทรงแบนกว้าง ทุกชิ้นเจาะรูไว้เพื่อใช้งาน
โบราณวัตถุลักษณะแบบที่เรียกว่าระฆังหินนี้ มักพบในแหล่งโบราณคดีในวัฒนธรรมทวารวดี
รูประฆังหิน
2. โบราณวัตถุศิลปะลพบุรี
พระพุทธรูปนาคปรก จำหลักจากหิน ขนาดความสูง
76
เซนติเมตร หน้าตักกว้าง 46 เซนติเมตร
ลักษณะเป็นพระพุทธรูปประทับนั่งปางมารวิชัยบนขนดนาคซ้อนกันสามชั้น
ทำเป็นฐานสอบลงด้านล่าง ด้านหลังมีนาค 7 เศียรหันห้าด้านข้างไปยังเศียรนาคตรงกลาง
พระพักตร์เหลี่ยม พระเนตรเหลือบต่ำ
ครองจีวรห่มเฉียง ชายสังฆาฏิตัดตรง ศิลปะลพบุรี (พุทธศตวรรษที่ 18) ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ในปรางค์ประธาน
นอกจากนี้ยังมีชิ้นส่วนพระพุทธรูปนาคปรก จำหลักจากหินทราย ศิลปะลพบุรีอีกหลายองค์
บางชิ้นเป็นชิ้นส่วนพระพุทธรูปปางสมาธิ เหลือเฉพาะส่วนพระเพลาและขนาดนาคซ้อนกัน 3
ชั้น
2.1 เศียรพระพุทธรูป
จำหลักจากหินทรายสีแดง พระเกตุมาลาเป็นต่อมปลายแหลมเตี้ยๆ
ขมวดพระเกศติดพระเศียร พระพักตร์ค่อนข้างเหลี่ยมพระเนตรเปิดเหลือบต่ำ
พระโอษฐ์ค่อนข้างกว้างและหนา ปัจจุบันจัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี
2.2 ส่วนองค์เทวสตรี (เทพธิดา)
จำหลักจากหิน ส่วนเศียร พระกร
ส่วนล่างตั้งแต่พระชงฆ์ลงไปชำรุด ลักษณะการแต่งกาย นุ่งผ้าห้อยต่ำ
ชักชายผ้านุ่งเป็นรูปหางปลา นุ่งผ้ายาวถึงใต้พระชานุ คาดเข็มขัดลายดอกไม้
3. พระพุทธรูปศิลปะอยุธยา
ชิ้นส่วนพระพุทธรูปหินทราย
จำหลักจากหินทรายสีแดง ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในสภาพชำรุด
ประดิษฐานอยู่โดยรอบขอบของฐานพระปรางค์ ศิลปะอยุธยาตอนต้น (พุทธศตวรรษที่ 20 -21) บางองค์มีศิลปะแบบลพบุรีเข้ามาปะปน เช่น ลักษณะการครองจีวร เป็นต้น
นอกจากนี้พระพุทธรูปที่ประดิษฐานอยู่ภายในระเบียงคด ส่วนใหญ่เป็นพระพุทธรูปสมัยอยุธยา
ซึ่งได้รับการซ่อมแซมจนรูปแบบเปลี่ยน
กรมศิลปากร สำนักศิลปากรที่ 1 ราชบุรี, 2552, หน้า 124 – 132
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น